Autor: W piątek 14 04 2023 odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy, który wprowadza zupełnie nową formę wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami. Świadczenie wspierające ma wynosić od 50 proc. do 200 proc. renty socjalnej. Ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2024 roku. Świadczenie obejmie około pół miliona osób. „Ustawa jaką wypracowaliśmy to historyczna zmiana w systemie wsparcia osób z niepełnosprawnościami. O sile Państwa świadczy troska o tych najsłabszych. Rząd Zjednoczonej Prawicy robi wszystko, aby osoby niepełnosprawne i ich opiekunowie mieli prawo do godnego i niezależnego życia” – powiedziała w Sejmie minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.
Świadczenie wspierające – dla kogo?
Świadczenie wspierające będzie przypisane do osoby niepełnosprawnej. Jego wysokość będzie uzależniona od potrzeby wsparcia. Decyzję w tym zakresie wyda wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności.
Wysokość świadczenia wspierającego
Przy najwyższej potrzebie wsparcia do osoby niepełnosprawnej trafi 200 proc. renty socjalnej. Świadczenie wspierające będzie co roku waloryzowane. Od stycznia 2025 roku będzie ono przysługiwało osobom ze średnim poziomem potrzeby wsparcia, natomiast od 2026 roku tym z najniższym.
Ocena potrzeby wsparcia nie będzie miała żadnego związku z orzecznictwem o stopniu niepełnosprawności. Osoby, które zdecydują się na pobieranie świadczenia wspierającego, nie utracą prawa do dotychczasowych form pomocy z których korzystają.
Możliwość dorabiania dla opiekunów
To osoba niepełnosprawna zadecyduje, czy będzie pobierała świadczenie wspierające. Jeżeli tak, jej opiekun, który dotychczas pobierał świadczenie pielęgnacyjne, zostanie otoczony pakietem osłonowym. Będzie również mógł podjąć zatrudnienie w pełnym zakresie i zarabiać bez żadnych limitów kwotowych. Jeżeli osoba niepełnosprawna podejmie decyzję, że zostaje przy obecnym systemie, czyli nie zdecyduje się na świadczenie wspierające, a jej opiekun dalej pobiera świadczenie pielęgnacyjne, będzie możliwość dorabiania do sześciokrotności minimalnego wynagrodzenia w danym roku.
Dla kogo jest świadczenie wspierające?
Osoby niepełnosprawne będą mogły składać wnioski o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia od stycznia 2024 r. Wnioski o wypłatę świadczenia będzie można składać po uzyskaniu oceny, z zastrzeżeniem, że w 2024 roku. Świadczenie będzie wypłacane wyłącznie osobom, które uzyskały najwięcej punktów.
Świadczenie wspierające będzie przysługiwało każdej osobie niepełnosprawnej, która uzyska ocenę ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie co najmniej 70 punktów albo, w przypadku dzieci do lat 3, co najmniej 1 punktu.
Ustawa przewiduje, że poszczególne grupy osób niepełnosprawnych – w zależności od liczby punktów oceny poziomu potrzeby wsparcia – będą uzyskiwać prawo do świadczenia wspierającego w kolejnych latach. W pierwszej kolejności, od 2024 r., świadczenie będzie wypłacane dla osób niepełnosprawnych, które uzyskają najwięcej punktów.
Świadczenie wspierające będzie przysługiwało, w zależności od poziomu potrzeby wsparcia, w wysokości od połowy wysokości renty socjalnej do maksymalnej wysokości dwukrotności renty socjalnej.
Na czym będzie polegać ustalanie poziomu potrzeby wsparcia?
Ustalanie osobie niepełnosprawnej poziomu potrzeby wsparcia będzie polegało na ocenie przez zespoły niezbędnego zakresu wsparcia osoby niepełnosprawnej w celu zapewnienia, zwiększenia lub utrzymania niezależności osoby niepełnosprawnej, w związku z brakiem lub utratą autonomii fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej, wymagane jest wsparcie jednej lub więcej osób albo technologii wspomagających funkcjonowaniu osoby w określonych obszarach życia.
Ocena poziomu potrzeby wsparcia będzie dokonywana przez specjalne zespoły składające się ze specjalistów odpowiednio przygotowanych do jej wykonywania. Ocena będzie dokonywana w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej lub, na jej wniosek, w miejscu zorganizowanym przez zespół oceniający. Ocena będzie uwzględniała każdy aspekt funkcjonowania osoby niepełnosprawnej, w tym wpływ konieczności stosowania technologii wspierających na jej funkcjonowanie czy sposobu radzenia sobie z jej zachowaniami.
Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia nie jest związane z koniecznością uzyskania nowego lub zmiany posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu. W czasie wykonywania oceny potrzeby poziomu wsparcia nie będzie dokonywana również żadna weryfikacja posiadanego orzeczenia.
Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia będzie dokonywane odrębną od orzeczenia decyzją, dla której funkcjonować będzie stosowna procedura zgłaszania zastrzeżeń co do jej wyniku, w tym prawo do jej weryfikacji przez sąd.
Czy jeśli w rodzinie są dwie lub więcej osób z niepełnosprawnościami, to świadczeń wspierających będzie tyle, ile jest tych osób?
Świadczenie wspierające wypłacane jest każdej uprawnionej osobie niepełnosprawnej niezależnie od pobierania go przez innych członków rodziny.
Ustalanie osobie niepełnosprawnej poziomu potrzeby wsparcia nie będzie obowiązkowe. Osoby niepełnosprawne będą same decydować czy chcą uzyskać ocenę oraz o sposobie jej wykorzystania.
Według którego narzędzia będzie ustalany poziom potrzeby wsparcia?
Poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany według ujednoliconego kwestionariusza opartego na wystandaryzowanym narzędziu, uwzględniającym kryteria stosowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF) wydane przez Światowa Organizację Zdrowia (WHO). Ocena obejmuje funkcjonowanie człowieka i uwzględnia potrzeby wynikające z każdego rodzaju niepełnosprawności – fizycznej, sensorycznej, mentalnej czy poznawczej.
Decyzje o poziomie potrzeby wsparcia będą wydawane w przypadku osób powyżej 3. roku życia na okres nie dłuższy niż 7 lat, a w przypadku osób poniżej 3. roku życia na okres nie dłuższy niż do ukończenia 3. roku życia. Każdorazowo ocena nie będzie mogła być wydana na okres dłuższy niż okres na jaki osoba została zaliczona do osób niepełnosprawnych.
Czy organ wydający decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 6b3 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych będzie ustalał poziom wsparcia w przypadku uzyskania w skali mniej niż 70 pkt, czy wówczas wyda decyzję odmowną?
W przypadku osób niepełnosprawnych powyżej 3. roku życia, poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany w wartościach punktowych w skali od 0 do 100. W takim wypadku osoba z niepełnosprawnością uzyska decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia ze wskazaniem danej ilości punktów – także gdy poziom potrzeby wsparcia zostanie określony poniżej 70 pkt, a nie decyzję odmowną. Osoba niepełnosprawna zawsze będzie mogła wystąpić o nowe ustalenie poziomu potrzeby wsparcia i, gdy poziom tej będzie inny niż dotychczasowy, uzyska nową decyzję.
Przy zmodyfikowanym świadczeniu pielęgnacyjnym: dlaczego całkowicie nie zrezygnowano z przesłanki braku podjęcia lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki, a jedynie zamieniono ją na wymóg spełnienia warunku, że podjęcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jest utrudnione albo niemożliwe w związku z koniecznością sprawowania opieki nad osobą posiadającą orzeczenie?
Projekt ustawy nie przewiduje całkowitej rezygnacji z przesłanki nie podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, właśnie dlatego, że w przypadku przekroczenia przez opiekuna osoby z niepełnosprawnością limitu dochodu z tytułu pracy (w wysokości 6-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku), przesłanka ta będzie nadal obowiązywała – tzn. opiekun ten nie będzie już mógł podejmować w danym roku zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jeśli nadal będzie chciał pobierać świadczenie pielęgnacyjny.
Wybranie przez osobę z niepełnosprawnością świadczenia wspierającego i rozpoczęcie pobierania przez nią tego świadczenia będzie wiązało się z tym, że jej opiekun utraci prawo do dotychczas pobieranego świadczenia pielęgnacyjnego.
Osoba z niepełnosprawnością będzie mogła w każdym momencie zrezygnować z pobierania świadczenia wspierającego. W takim przypadku jej opiekun będzie mógł ubiegać się o zmodyfikowane świadczenie pielęgnacyjne, umożliwiające mu dorabianie do opisanego wyżej, corocznego limitu.
Warunkiem pobierania zmodyfikowanego świadczenia pielęgnacyjnego będzie uzyskanie przez osobę niepełnosprawną decyzji o poziomie potrzeby wsparcia na odpowiednim poziomie:
- od 1 do 3 pkt w skali potrzeby wsparcia w przypadku dzieci do ukończenia 3 r. życia
- od 70 do 100 pkt w przypadku dzieci i osób powyżej 3. roku życia.
- Załączenie do projektu ustaw przygotowywanych przez poszczególne ministerstwa i przekładanych przez Radę Ministrów pod obrady Sejmu projektów aktów wykonawczych wynika z przepisów regulujących proces legislacyjny – w szczególności z Regulaminu Sejmu RP. Projekty takie mają charakter wstępny, bo ich finalna wersja będzie wynikać z efektu prac Sejmu i Senatu nad projektem ustawy oraz pełnego procesu procedowania projektu rozporządzenia, w tym jego konsultacji.Po zakończeniu prac nad ustawą rozpocznie się właściwy proces przygotowywania projektu rozporządzenia oraz jego załączników, jakim są formularze oceny – wsłuchujemy się we wszystkie głosy płynące ze środowiska osób niepełnosprawnych i, biorąc pod uwagę ostateczny kształt przepisów ustawy, przedstawimy do konsultacji projekt z optymalnymi rozwiązaniami dla celu wprowadzenia świadczenia wspierającego.
Komentarze