Triduum Paschalne chrześcijan

Triduum Paschalne chrześcijan

Wielki Tydzień

U katolików i protestantów do czwartku nie ma żadnych specjalnych nabożeństw czy spotkań modlitewnych, ale u prawosławnych przez trzy dni są odprawiane specjalne jutrznie. Co ciekawe prawosławni w Wielkim Tygodniu już nie sprzątają w domach, ponieważ wszystko musi być zrobione do Niedzieli Palmowej, Tymczasem katolicy często dopiero zaczynają porządki.

Wielki Post Wielki Czwartek

U katolików jest to dzień ustanowienia Eucharystii i kapłaństwa. Przed południem odprawiana jest Masza Krzyżma Świętego (nie należy do obchodów Triuduum Paschalnego), podczas którego święci się oleje oraz krzyżmo.

(Krzyżmo to olej z balsamem, które służy np. do namaszczania podczas chrztu)

Wieczorem odbywa się uroczysta msza święta, w której kapłani mają na sobie białe szaty liturgiczne. Tego dnia po raz ostatni do sobotniego wieczora wybrzmiewa „Chwała na wysokości”, potem milkną instrumenty, a dzwonki są zastąpione kołatkami. Podczas mszy ksiądz myje nogi wybranym parafianom, tak jak Jezus umył nogi swoim uczniom podczas Ostatniej Wieczerzy. Wierni mogą również przyjąć Komunię Świętą pod dwiema postaciami. Na koniec Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do Ciemnicy, gdzie można Go adorować. Ciemnica symbolizuje uwięzienie Pana Jezusa. W moim kościele jest stała adoracja od końca mszy świętej do godziny siedemnastej dnia następnego. Mój proboszcz zadbał o to, żebyśmy mogli być w kościele przez całą noc i ja z tego chętnie korzystam.

U luteranów tego wieczora odbywa się uroczyste nabożeństwo ustanowienia Eucharystii, księża również mają białe szaty liturgiczne. Obchodzi się tę mszę w sposób radosny. Wierni przyjmują Komunię Świętą pod dwiema postaciami. Tak, jak u katolików po raz ostatni wybrzmiewa „Chwała na wysokości” i również milkną instrumenty.

Wielki Czwartek nazywany jest Czystym Czwartkiem, ponieważ tego dnia wierni powinni wykąpać się w otwartych akwenach wodnych (rzeka, morze), oprócz tego, można tego dnia jeszcze trochę posprzątać, a gospodynie nastawiają ciasto na paschę.  Liturgia Wieczerzy Pańskiej odbywa się rano, a ok. 17 00, prawosławni rozpoczynają obchody Wielkiego Piątku. Od tego momentu, aż do wyniesienia Płaszczenicy (haftowany całun przedstawiający Jezusa w grobie) obowiązuje post, w trakcie którego nic się nie je. Podczas wieczornego nabożeństwa czytane jest 12 fragmentów Ewangelii z Męki Pańskiej, a wierni zapalają świece. Duchowni ubrani są w czerń lub fiolet.

Wielki Piątek

Dzień Męki Pańskiej, obowiązuje post ścisły. U katolików ilościowy i jakościowy, prawosławni nie jedzą, a luteranie odmawiają sobie tego dnia włączania urządzeń elektronicznych czy radia. Mogą również pościć odmawiając sobie jedzenia.

Ten dzień jest pełen ciszy, zadumy i modlitwy. Katolicy wieczorem spotykają się na adoracji Krzyża Pańskiego. Jest to jedyny dzień w roku, kiedy nie ma odprawionej całej Mszy Świętej, ale udzielana jest Komunia Święta. Podczas nabożeństwa śpiewane są pieśni  t.j. „W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie” albo „Ach mój Jezu, jak ty klęczysz” oraz inne dostosowane pieśni do nabożeństwa. Prawosławni adorują Płaszczenicę, całując jej skraj i klękając przed nią. Płaszczenica jest wystawiona pośrodku świątyni. Tego dnia prawosławni nie dotykają ostrych narzędzi a nie mogą pracować w ziemi.

Dla luteranów Wielki Piątek jest najważniejszym dniem Triduum Paschalnego. Są wyznaniem pasyjnym, więc przede wszystkim tego dnia adorują Krzyż Pana. Spotykają się tego dnia na uroczystym rodzinnym posiłku. W kościołach rozważają Mękę Pańską oraz śpiewają pieśni pasyjne, np. „Ludu mój ludu” czy „Święty Boże, Święty Mocny.” Krzyż jest zakryty kirem. U katolików dwa tygodnie przed Wielkim Piątkiem krzyż jest zasłaniany fioletowym materiałem, który jest zdejmowany podczas wielkopiątkowego nabożeństwa. Potem wierni podchodzą do niego i mogą oddać cześć przez ucałowanie.

Pascha Żydowska

Mały przerywnik i trochę historii.

Nie ma chrześcijaństwa bez judaizmu i nie ma Wielkanocy bez paschy żydowskiej.

Święto Paschy zostało ustanowione na pamiątkę wyjścia Izraelitów z Egiptu. Zanim faraon ich puścił, Bóg zesłał anioła śmierci, żeby zabrał wszystko, co pierworodne w Egipcie. Żydów to nie spotkało, ponieważ Bóg nakazał im złożyć w ofierze jednorocznego baranka bez skazy w ofierze, a jego krwią pomazać progi i drzwi domów. Po tym wydarzeniu faraon wypuścił Izraelitów z Egiptu. Jest to najważniejsze żydowskie święto, podczas którego dzieci pytają ojca – Czemu ta noc jest taka ważna. Ojciec wtedy odpowiada – Ponieważ Pan Bóg wyprowadził mnie z Egiptu.

Zauważcie, że odpowiada w czasie teraźniejszym.

Jak to ma się do chrześcijaństwa? Ano Pascha chrześcijan oznacza złożenie w ofierze Baranka bez skazy czyli Jezusa Chrystusa. Zbawienie świata, wybawienie ludzi od grzechu i odkupienie win.

Poza tym wsłuchajcie się w Exsultet  – to jest ta noc. Od stworzenia świata po Zmartychwtanie Pańskie, to jest ta noc. Ta sama noc, co wyjście Izraelitów z Egiptu itd. Zmartwychwstanie też jest w trybie teraźniejszym. Ta noc trwa też dziś. (Exultet- pieśń śpiewana na początku Wigilii Paschalnej)

Wielka Sobota i Wielka Niedziela (Wielkanoc)

Sobota, to czas kiedy Jezus spoczywa w grobie. U luteranów nie ma zwyczaju świecenia pokarmu, ale ten dzień jest czasem skupienia i przygotowania na Zmartwychwstanie Pańskie. Wieczorem młodzież spotyka się na tak zwaną „Bezsenną noc”, podczas której do północy odbywają się śpiewy i modlitwy pełne zadumy, a po północy świętuje się radosne Zmartwychwstanie Pana Jezusa. Jest Alleluja, koncerty i spotkania wielkanocne. Natomiast uroczyste nabożeństwo dla wszystkich odbywa się  niedzielnym rankiem.

W sobotę, katolicy niosą pokarmy do święcenia, tak zwaną święconkę. Trwa to cały dzień. Tradycyjnie wkładają do koszyka Baranka, chleb, wędlinę, pieprz, sól, chrzan i jajka oraz kurczaczki lub zajączki. W dawnych czasach panowie ziemscy nie zanosili pokarmów do kościoła, ale wołali księdza do domu, gdzie ów święcił wszystkie pokarmy na pańskim stole. Zaleca się dalszy post, ale cześć wiernych zaczyna jeść mięso po przyniesieniu święconki do domu.

Wieczorem rozpoczyna się Wigilia Paschalna, podczas której ma miejsce poświecenie ognia, wody i odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Podczas tej nocy mogą się odbywać chrzty. Dawniej tylko w Wigilię Paschalną chrzczono dorosłych katechumenów. Jest to noc Zmartwychwstania Pańskiego, więc rozbrzmiewa uroczyste „Chwała na wysokości..” oraz Alleluja. W Polsce jest to czuwanie wieczorne, ale jest również możliwość czuwania przez całą noc. W niedzielę o świcie odbywa się Rezurekcja, uroczysta Msza Święta Zmartwychwstania Jezusa. Potem katolicy spotykają się na uroczystym śniadaniu, gdzie dzielą się jajkiem i składają sobie życzenia.

U prawosławnych sobotnim rankiem odprawiana jest Boska Liturgia, podczas której czyta się Ewangelię o Pustym Grobie. Wierni świecą pokarmy, z tym, że bywa to różnie, ponieważ albo noszą pokarmy, tak jak katolicy i święcą podczas dnia albo niosą wieczorem i zostawiają część poświęconego pokarmu dla ubogich, a resztę zabierają do domu. Natomiast Jutrznia Paschalna rozpoczyna się o 20 00 i kończy o piątej rano. Podczas trwania liturgii batiuszka ogłasza światu w wielu językach Zmartwychwstanie oraz czyta Ewangelię (również w kilki językach w tym po łacinie). Podczas nocnego czuwania następuje uroczysta procesja, podczas której 3 razy okrąża się cerkiew. Komunia jest udzielana pod dwiema postaciami. W cerkwi u jednej z moich uczennic batiuszka rzuca wiernym jajka jako znak błogosławieństwa.  O poranku wierni wracają do domu i budzą tych, którzy nie byli na nocnym czuwaniu i od razu siadają do śniadania. Ale zanim zaczną jeść, zapalają świecę i modlą się za zmarłych, dzielą się paschą (specjany chleb) i dopiero potem ucztują. Przez cały dzień pozdrawiają się słowami – Jezus Zmartwychwstał, prawdziwie Zmartwychwstał.

Inne informacje i ciekawostki

Luteranie mają  ustawowe prawo do wolnego w Wielki Piątek.

U prawosławnych nie ma świątecznego poniedziałku, ale młodzież ma tydzień świątecznych ferii. Przez cały tydzień wierni obdarowują się paschami.

U katolików i luteranów świętuje się poniedziałek, jako przedłużenie Wielkanocy. Okres wielkanocny kończy się świętem Zesłania Ducha Świętego. W tym czasie śpiewa się pieśni wielkanocne, z dużą ilością Alleluja.

W niektórych domach zjada się bazie z palemek, ponieważ ma to chronić przed bólem gardła.

Poświęconymi jajkami dotykano zwierząt, żeby nie chorowały.

Na Ukrainie gra się w BYTOK – ogólnie mówiąc, zbija się jajka i ta osoba, której jajo nie pęknie, wygrywa.

Pisanki były znane już w starożytnej Mezopotamii. Na początku Kościół nie chciał uznać święcenia jajek, ponieważ w wielu kultach pogańskich były ważnym symbolem życia. Ostatecznie jednak jajko zagościło na stałe w koszyczku.

Zajączek wielkanocny przyszedł do nas w XIX wieku z Niemiec. Może rozdawać drobne upominki lub chować w dziwnych miejscach jajka.

W kulturach pogańskich był symbolem wiosny i płodności. Zagościł w święconce, jako symbol odrzucenia swojej popędliwej natury.

Kurczaczek, symbol nowego życia.

Co mamy w święconce – symbolika

Baranek – symbolizuje Jezusa Zmartwychwstałego. Zazwyczaj kupujemy bez zastanowienia, pierwszy z brzegu, ale właściwy Baranek powinien mieć chorągiewkę z Alleluja, jako znak zwycięstwa Pana Jezusa nad śmiercią i nad grzechem.

Bukszpan – symbol wiosny i życia

Jajka – symbol nowego życia

Wędlina – na pamiątkę paschy żydowskiej, podczas której składano w ofierze baranka

Chleb – Ciało Chrystusa oraz nasz chleb powszedni

Ciasto – słodycz po dniach postnych

Pieprz – symbol gorzkich ziół, również na pamiątkę żydowskiej paschy.

Sól – chrześcijanin to ktoś niezepsuty i jest solą ziemi, czyli przykładem dla innych.

Chrzan – oznacza gorycz Męki Pańskiej.

Wielki Post w TV Trwam
Telewizja Trwam wychodzi naprzeciw potrzebom wiernych, którzy ze względu m.in. na pandemię COVID19 nie będą mogli uczestniczyć w duchowych przygotowaniach do Świąt Wielkanocnych. Na Antenie 40-dniowe rekolekcje i nabożeństwa Drogi Krzyżowej.
Wielki Post to wyjątkowy czas duchowych przygotowań świąt Zmartwychwstania Pańskiego. W związku z pandemią COVID19 wielu wiernych nie będzie mogło fizycznie, w kościele uczestniczyć w mszach, rekolekcjach, Drodze Krzyżowej. Jednak będą mogli łączyć się we wspólnej modlitwie za pośrednictwem Telewizji Trwam.
W Środę Popielcową 17 lutego w Telewizji Trwam rozpoczną się 40-dniowe rekolekcje wielkopostne, prowadzone przez o. Marcina Ciechanowskiego OSPPE z Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej na Jasnej Górze. Tytuł tegorocznych rozważań to “40 dni ze św. Józefem” – codziennie widzowie będą poznawać historie związane ze św. Józefem, jego postawą i misją. Poprzez świadectwo jego życia wierni będą mogli zrozumieć niesamowitą relację łączącą Boga z ludźmi. Każdy odcinek rekolekcji trwa około 5 minut.
W każdy piątek, od 19 lutego na Antenie Droga Krzyżowa z Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i św. Jana Pawła II w Toruniu. W pierwszy piątek Wielkiego Postu wiernym towarzyszyć będą rozważania Prymasa Tysiąclecia Kardynała Stefana Wyszyńskiego, a w następne piątki ks. prof. Janusza Nagórnego; słowa związane z Drogą Krzyżową św. Jana Pawła II; św. Ojca Pio; słowa zaczerpnięte z Pisma Świętego; słowa z “Dzienniczka” św. Faustyny Kowalskiej oraz rozważania ks. arcybiskupa Marka Jędraszewskiego.
Rekolekcje Wielkopostne – codziennie, godz. 7:50 (początek w Środę Popielcową 17 lutego)
Droga Krzyżowa – w każdy piątek, godz. 17:00 (początek 19 lutego)