Wielkanoc w domu

Epidemia zmieniła formy przeżywania tegorocznego Triduum Paschalnego. Będziemy obchodzili je w domach, ale nie zmienia się istota i sens tych dni.

W tym roku w Wielki Czwartek nie będzie obrzędu obmycia nóg w kościołach, ale niezależnie od tego możemy przyjąć jego przesłanie, wzywające do pokory, przebaczenia, wzajemnej służby i pomocy potrzebującym.

Przewodniczący Episkopatu zaprosił do modlitwy w okresie całego Triduum Paschalnego, zaznaczył, że w tym czasie jeszcze większego znaczenia nabiera pojęcie domowego Kościoła.

– Liturgia Kościoła weszła do naszych domów, jak nigdy dotąd. Przeżywajmy najbliższe dni w duchu bliskości z Bogiem, wzajemnego wsparcia i wyrozumiałości. Zagłębiamy się w mękę i śmierć Jezusa Chrystusa, ale także przyjmujemy nadzieję i radość, które przynosi Jego zmartwychwstanie.  To najważniejszy czas w roku dla każdego chrześcijanina – podkreśla przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki.

Wielki Czwartek jest dniem skoncentrowanym wokół Ostatniej Wieczerzy Jezusa z apostołami, czyli tajemnicy ustanowienia Eucharystii i kapłaństwa, które są centrum życia Kościoła. „W dzisiejszych warunkach epidemii szczególnie odczuwamy niemożność uczestnictwa w Mszy Świętej. Choć korzystamy z transmisji telewizyjnych, radiowych, internetowych i możemy przyjmować Komunię duchową, w wielu z nas pojawiła się tęsknota i głód Komunii sakramentalnej, która umacnia nas, przynosi pokój. Dlatego, szczególnie w Wielki Czwartek, prośmy Boga o ustanie pandemii i przywrócenie możliwości powszechnego udziału w Mszach Świętych w naszych kościołach. Obchody Triduum Paschalnego, choć trwają od Wielkiego Czwartku
do Niedzieli Wielkanocnej, wbrew pozorom nie trwają cztery lecz trzy dni. Jest
to związane z żydowską rachubą czasu. Każde święto rozpoczyna się
już poprzedniego dnia wieczorem po zachodzie słońca.
Pierwszy dzień świętego Triduum (Trzech Dni) Paschalnego rozpoczyna się
od Mszy Wieczerzy Pańskiej w czwartek a kończy Liturgią Męki Pańskiej
w piątek jeszcze przed wieczorem. Jest to zgodne z Ewangelią, która mówi,
że Ciało Jezusa spoczęło w Grobie jeszcze przed nastaniem szabatu. Drugi dzień,
Wielka Sobota, to czas liturgicznej ciszy i smutku. Wieczorem kończy się „dzień
żałoby”, a rozpoczyna trzeci dzień, w którym Chrystus Zmartwychwstał.
Noc Paschalna oraz cała Niedziela Wielkanocna to największe święto
chrześcijańskie, pierwszy dzień tygodnia, uroczyście obchodzony w każdą
niedzielę przez cały rok. Triduum Paschalne kończy się niedzielnymi nieszporami.

W VI wieku w Rzymie w Wielki Czwartek odprawiano trzy Msze św.
Pierwsza gromadziła pokutników, na drugiej poświęcano oleje, a trzecia była
pamiątką ustanowienia Eucharystii. W krótkim czasie te trzy liturgie połączyły się
w jedną uroczystą Mszę Wieczerzy Pańskiej. Jedynie oleje święcone są przez
biskupów w kościołach katedralnych w czasie przedpołudniowej Mszy Krzyżma.
Wieczorna liturgia Mszy Wieczerzy Pańskiej jest pamiątką
ustanowienia przez Pana Jezusa sakramentów Eucharystii i
kapłaństwa. Uczta, którą Jezus spożywał
z apostołami była tradycyjną ucztą paschalną,
przypominającą wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej.
Wszystkie gesty i słowa Jezusa, błogosławieństwo chleba
i wina nawiązują do żydowskiej tradycji. Jednak Chrystus nadał tej uczcie nowy
sens. Mówiąc, że poświęcony chleb jest Jego Ciałem, a wino Krwią, ustanowił
Eucharystię, najważniejszy spośród sakramentów Kościoła.
Według Ewangelii św. Jana, w czasie tej wieczerzy Jezus umywał uczniom
nogi, dając im przykład pokory i wskazując, że mają być sługami. Umycie nóg –
zdaniem niektórych teologów – jest również zapowiedzią spowiedzi. Sam gest
umywania nóg wywodzi się z tradycji żydowskiej gościnności. Później był
praktykowany w społecznościach zakonnych opartych na Regule św. Benedykta.
Do liturgii Kościoła w Rzymie wszedł w XII w.
Charakterystyczne dla Mszy Wieczerzy Pańskiej jest jej uroczyste
rozpoczęcie z kulminacją w czasie hymnu „Chwała na wysokości Bogu”
oraz zamilknięcie organów i dzwonów po jego zakończeniu – aż do Wigilii
Paschalnej. Na zakończenie Liturgii następuje przeniesienie Najświętszego
Sakramentu do „Ciemnicy”, na pamiątkę wydarzeń, które rozegrały
się po wyjściu Jezusa z uczniami z Wieczernika.
Po Wieczerzy Jezus razem z apostołami udał się do ogrodu
Getsemani. Po modlitwie Jezus został wydany przez Judasza i
aresztowany, a wszyscy apostołowie opuścili Go. W nocy w domu
Kajfasza, najwyższego kapłana Wysoka Rada orzekła, że Jezus
powinien być skazany na śmierć.
W ewangelicznych opisach Ostatnia Wieczerza, sąd nad Jezusem oraz
ukrzyżowanie są jednym ciągiem wydarzeń. W tradycji chrześcijańskiej mówi się,
że ofiara Chrystusa dokonała się najpierw bezkrwawo w Wielki Czwartek,
gdy Jezus wydał swoje Ciało i Krew. Następnego dnia to samo dokonało się
w sposób krwawy.

Sakrament jest widzialnym znakiem niewidzialnej łaski. Za pomocą znaków
(gestów i czynności) oraz słów człowiek w sposób pewny łączy się z Bogiem.
Człowiek przyjmujący sakrament ma gwarancję, że spotkał Boga bez względu
na swoje subiektywne odczucia. Przyjąć Bożą łaskę płynącą z sakramentu może
na tyle, na ile otwarte jest jego serce, jednak w sposób obiektywny – przez Boga –
łaska ta zawsze jest udzielana.

W kształtowaniu
chrześcijańskiego życia szczególnego znaczenia nabiera
Eucharystia, która „jest źródłem i szczytem chrześcijańskiego
życia”. Jest ona też nazywana sakramentem, który tworzy
Kościół. Na Eucharystii dokonuje się spotkanie człowieka z
Bogiem, którego głównym elementem jest dialog, przybierający
formę prawdziwej wymiany: Bóg ofiarowuje nam zbawienie, a
Kościół składa Bogu uwielbienie. Całą liturgię przenika wewnętrzny, podwójny
ruch: od Boga do człowieka i odwrotnie. Bóg pochyla się nad nami i oczekuje na
odpowiedź. Teologia nazywa ów ruch aspektem zbawczym (dzieło Boga) i
kultycznym (dzieło Kościoła). Inicjatorem dialogu
w liturgii jest zawsze Bóg: On pierwszy wyciąga ku człowiekowi swą dłoń
i pragnie go zbawić. Odpowiedzią człowieka na tę inicjatywę Boga
jest uwielbienie.

Hierarchiczne kapłaństwo, czyli sakrament święceń, jest całkowicie zależne
od Chrystusa i Jego jedynego kapłaństwa, w pełni skierowane ku Niemu,
ustanowione dla wspólnoty Kościoła. Na mocy sakramentu święceń kapłan posiada
władzę nad wspólnotą, będącą świętą władzą Chrystusa. Umywając swoim
uczniom nogi oraz oddając swoje życie na krzyżu nasz Pan jednoznacznie określił
sposób sprawowania tej władzy: ma ona charakter służby – Bogu i ludziom. Kapłan
jest reprezentantem Chrystusa – głowy Kościoła – wobec zgromadzenia wiernych,
w jego służbie jest obecny sam Chrystus.
Służebne kapłaństwo ma za zadanie nie tylko reprezentować Chrystusa
wobec zgromadzenia wiernych, ale także w imieniu Kościoła zanosić do Boga
modlitwy, a zwłaszcza składać Ofiarę Eucharystyczną. Kapłan jest
więc ofiarnikiem, stojącym na czele modlącej się wspólnoty, jest
jakby „wypchnięty” przez nią do pełnienia funkcji przewodniczącego
zgromadzonemu na Eucharystii Kościołowi. Bez kapłana nie jest
możliwe zaistnienie żadnego sakramentu.
Dziękujmy w Wielki Czwartek za naszych kapłanów i módlmy
się za nich.

Z Pamiętnika pątniczki Egerii, która podróżowała w IV w. po
Ziemi Świętej dowiadujemy się, iż chrześcijanie w Jerozolimie w
Wielki Piątek. zbierali się w miejscu, w którym Jezus był
ubiczowany. Potem wspólnie udawali się na Golgotę. Tam biskup
ukazywał wiernym krzyż do adoracji, do którego podchodzili
i całowali go. Następnie spotykali się w tym miejscu jeszcze raz
w godzinach popołudniowych. Słuchali wtedy opisu Męki
Pańskiej, śpiewali psalmy i uczestniczyli w modlitwach.

Kościół katolicki od początku epidemii stosuje się do wszystkich ograniczeń sanitarnych, wprowadzanych przez władze państwowe. Biskupi zwracają uwagę na konieczność przestrzegania tych rygorów dla dobra wspólnego, także w czasie Triduum Paschalnego i Świąt Wielkanocnych – podkreślił rzecznik Konferencji Episkopatu Polski ks. Paweł Rytel-Andrianik.

Ks. Rytel-Andrianik zaznaczył, że od dnia ogłoszenia państwowych ograniczeń sanitarnych, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki, zalecił by w Mszach św., liturgiach i nabożeństwach uczestniczyło do pięciu osób, nie wliczając w to w celebransów. Dodał, że dekrety w tej sprawie wydali biskupi diecezjalni. Przypomniał też, że udzielone zostały dyspensy od uczestnictwa w niedzielnych i świątecznych Mszach świętych.

„Pomimo obowiązujących rygorów księża biskupi proszą, by epidemia nie zabrała nam Triduum Paschalnego i Wielkanocy. Zachęcają do łączenia się ze wspólnotą Kościoła poprzez transmisje Mszy św. i nabożeństw w środkach społecznego przekazu. To czas, w którym szczególnie modlimy się w naszych domach, jeszcze bardziej odkrywając znaczenie liturgii domowej w naszych rodzinach. W internecie możemy znaleźć wiele propozycji na duchowe przeżycie tych dni” – powiedział rzecznik Episkopatu.

Zaapelował również, by dostosować się do zaleceń służb sanitarnych i w czasie Wielkanocy zrezygnować z zwyczajowych odwiedzin oraz spotkań z rodzinami i znajomymi. „Pozostając w naszych domach dajemy wyraz chrześcijańskiej miłości bliźniego i troski o innych” – dodał.

Ks. Rytel-Andrianik zachęcił też, do udziału w nowych inicjatywach, które podczas Triduum Paschalnego i w czasie Wielkanocy będą prowadzone w mediach społecznościowych.

„Nie będziemy odwiedzali się w czasie świąt, ale nie oznacza to, że nie możemy być ze sobą w kontakcie telefonicznym i za pomocą internetu. Zapraszam do wzięcia udziału w nowej inicjatywie jaką jest tworzenie wielkiego „wirtualnego stołu wielkanocnego”. W Wielką Niedzielę i Wielkanocny Poniedziałek wysyłajmy naszym bliskim i znajomym zdjęcia i filmiki z naszego świętowania w domach i publikujmy je w mediach społecznościowych z hasztagiem #Wielkanoc. Materiały możemy wykonać np. smartfonem. Dzięki temu będziemy razem w tym trudnym czasie i pomimo izolacji stworzymy wspólnotę” – wskazał.

Rzecznik Episkopatu poinformował też, że wielkanocne inicjatywy będą prowadzone w mediach społecznościowych także w Wielki Piątek i Wielką Sobotę. „W dniu, w którym wspominamy oraz rozważamy mękę i śmierć za nas Jezusa Chrystusa, zamieszczajmy zdjęcia krzyży, które mamy w domach z hasztagiem #Krzyz i cytatami z Pisma Świętego. Ustawmy krzyż w centralnym miejscu naszego domu, tak by w Wielki Piątek był szczególnie widoczny. Podczas modlitwy i adoracji przy krzyżu możemy zapalić świecę” – powiedział.

„W Wielką Sobotę zapraszam do publikacji w mediach społecznościowych z hasztagiem #Swieconka zdjęć tradycyjnych koszyczków, m.in. z pisankami, które przygotujemy na Wielkanoc. W tym roku wyjątkowo, ze względu na rygory sanitarne, obrzęd poświęcenia pokarmów w kościołach zostanie zastąpiony ich błogosławieństwem w Wielką Niedzielę, którego na początku uroczystego śniadania wielkanocnego dokona ojciec rodziny lub inna osoba. Formułę błogosławieństwa pokarmów można znaleźć m.in. w intrenecie” – dodał ks. Rytel-Andrianik.

Rzecznik Episkopatu podkreślił, że w czasie Triduum Paschalnego i Wielkanocy można włączać się w transmisje ogólnopolskie na przykład z Jasnej Góry, od czwartku do soboty o godz. 18.00 w TVP3. Liturgie będzie transmitowało on-line również wiele parafii. Będą też transmisje z Watykanu, m.in. Drogi Krzyżowej w Wielki Piątek o godz. 21.00 z papieżem Franciszkiem oraz w Wielkanoc w południe modlitwy Regina Coeli i błogosławieństwa +Urbi et Orbi+, którego całemu światu udzieli Ojciec Święty. W Wielką Sobotę o godz. 20.00 telewizyjne orędzie wielkanocne wygłosi przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki.

Harmonogram

Wielki Czwartek

17.30 Msza Wieczerzy Pańskiej na atnenie TVP Poznań

Wielki Piątek

17.30 Liturgia Męki Pańskiej na antenie TVP Poznań z katedry Poznańskiej

Wielka Sobota

22.00 Wigilia Paschalna pod przewodnictwem abp. Stanisława Gądeckiego na antenie TVP Poznań

Niedziela Zmartwychwstania, 12 kwietnia

Poniedziałek Wielkanocny, 13 kwietnia

BŁOGOSŁAWIEŃSTWO STOŁU PRZED UROCZYSTYM POSIŁKIEM
W NIEDZIELĘ ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

(„Obrzędy błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich”, t. 2, Katowice 2001, nry 1347-1350)

Ojciec rodziny lub przewodniczący zapala świecę umieszczoną na stole i mówi:
Chrystus zmartwychwstał. Alleluja.

Wszyscy odpowiadają:
Prawdziwie zmartwychwstał. Alleluja.

 Następnie ktoś z uczestników odczytuje tekst Pisma Świętego.
1 Tes 5, 16-18: Zawsze się radujcie.
Bracia i siostry, posłuchajcie słów świętego Pawła Apostoła do Tesaloniczan.
Zawsze się radujcie, nieustannie się módlcie. W Każdym położeniu dziękujcie, taka jest bowiem wola Boża w Jezusie Chrystusie względem was.

 Albo:

Mt 6, 31 ab.32b-33: Nie troszczcie się zbytnio i nie mówcie: co będziemy jeść?
Bracia i siostry, posłuchajmy słów Ewangelii według świętego Mateusza.
Jezus powiedział do swoich uczniów: „Nie troszczcie się zbytnio i nie mówicie: co będziemy  jeść? co będziemy pić? Przecież Ojciec wasz niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie. Starajcie się naprzód o królestwo Boga i o Jego sprawiedliwość, a to wszystko będzie wam dodane”.

 Po odczytaniu tekstu przewodniczący mówi:
Módlmy się.
Z radością wysławiamy Ciebie, Panie Jezu Chryste, który po swoim zmartwychwstaniu ukazałeś się uczniom przy łamaniu chleba. Bądź z nami, kiedy z wdzięcznością spożywać będziemy te dary, i jak dzisiaj w braciach przyjmujemy Ciebie w gościnę, przyjmij nas jako biesiadników w Twoim królestwie. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków.

 Wszyscy: Amen.

 Po posiłku ojciec rodziny lub przewodniczący mówi:
Uczniowie poznali Pana. Alleluja

Wszyscy: Przy łamaniu chleba. Alleluja.

Módlmy się:
Boże, źródło życia, napełnij nasze serca paschalną radością i podobnie jak dałeś nam pokarm pochodzący z ziemi, spraw, aby zawsze trwało w nas nowe życie, które wysłużył nam Chrystus przez swoją śmierć i zmartwychwstanie i w swoim miłosierdziu nam go udzielił. Który żyje i króluje na wieki wieków.

 Wszyscy: Amen.

https://youtu.be/QwQWdKAMVHo