Wielki Post w chrześcijaństwie

Wielki Post w chrześcijaństwie

Celowo napisałam w chrześcijaństwie, ponieważ artykuł będzie mówił o przeż ywaniu tego ważnego czasu w trzech wyznaniach: katolicyzmie, prawosławiu i luteranizmie.

PHOTO: PIOTR GRZYBOWSKI

Zaznaczam, że jest to ledwo muśnięcie ogromnego tematu, ale kto wie, może zachęci to Was do dalszych poszukiwań. Mnie osobiście, zachęciło do większego poznania prawosławia i pozwoliło po raz kolejny zachwycić się moim katolicyzmem oraz całą historią chrześcijaństwa. Pozwoliło zobaczyć wspólnotę i podobieństwa zwłaszcza w temacie najważniejszego Święta, jakim jest Wielkanoc.

Informację czerpałam z własnych doświadczeń i wiedzy o moim Kościele, od prawosławnych uczennic, ze stron teologicznych, artykułów gazet, książek oraz audycji zasłyszanych w radio.

Przedstawiam Wam efekt mojej pracy.

Trochę historii.

Zacznijmy od tego, że na początku chrześcijaństwa nie istniał podział na kościół katolicki czy prawosławny, a o protestantach nikt nie słyszał. Kościół był jednością, ale zarazem różnił się od siebie. Dzisiaj jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że papież zasiada w Watykanie, prawosławni mają kilkanaście patriarchatów, a u protestantów brak hierarchii. W starożytności mieliśmy kilka głównych patriarchatów, które ze sobą współpracowały, spierały się i zapewne rywalizowały o pierwszeństwo. Były to oczywiście Rzym i Konstantynopol oraz Jerozolima, Antiochia i Aleksandria. Z tych miejsc wywodzą się najwięksi Doktorzy i Ojcowie kościoła, którzy są znani i cenieni zarówno w katolicyzmie, jak i prawosławiu np. św. Jan Chyzostom a także święci misjonarze t.j. Cyryl i  Metody albo znany nam i kochany św. Mikołaj, którego relikwie znajdują się na wyspie Bari i są pod opieką duchownych obu kościołów.

I te wszystkie starożytne patriarchaty od samego początku, bo już od ok. II wieku naszej ery obchodziły Wielkanoc, jako najważniejsze święto całego chrześcijaństwa. Pierwsi wyznawcy przede wszystkim skupiali się na Zmartwychwstaniu Pańskim, odkupieniu win i zbawieniu człowieka przez Jezusa Chrystusa. Dzisiaj nic się nie zmieniło, to nadal centralny punkt roku dla chrześcijan.

Już widzę miny fanów Bożego Narodzenia. Wiadomo, że bez niego nie było by Wielkanocy. To prawda. Boże Narodzenie też jest najważniejsze, ale  powszechnie świętowane dopiero od IV wieku naszej ery. Najpierw skupiano się na Epifanii czyli Objawieniu Pańskim. W prawosławiu jest to Chrzest Jezusa w Jordanie u katolików, to zwane potocznie Święto Trzech Króli. Przez kilka wieków toczyły się dyskusje na temat daty urodzin Pana Jezusa, Jerozolima świętowała wiosną, a Rzym w grudniu. W końcu w IV wieku ustanowiono datę zimową i tak zostało do dziś.

Wracając do tematu.

Nie ma znaczenia czy mówimy o starożytności czy też o współczesności, Wielkanoc była i jest obchodzona od wieków i poprzedza ją Wielki Post.

Wielki Post.

Jak to wygląda w poszczególnych wyznaniach? U katolików i luteranów zaczyna się w środę popielcową, natomiast u prawosławnych w poniedziałek, nazywa się go Czystym Poniedziałkiem.

Wielki Post, to czas wyrzeczeń, odnowienia relacji z Panem Bogiem, czas uczynków miłosierdzia wobec bliźnich, a w skrócie – post, modlitwa i jałmużna.

U katolików, w środę popielcową wierni udają się do kościołów na mszę świętą, podczas której posypuje się ich głowy popiołem, Obowiązuje wtedy post ścisły, czyli ilościowy i jakościowy. Nie wystarczy nie jeść mięsa. Tego dnia można spożyć tylko jeden posiłek do syta i nie powinno się jeść nic słodkiego czy pić alkoholu.

Są osoby, które tego dnia nic nie jedzą. Ja zrobiłam tak raz czy dwa w życiu.

Drugi ścisły post obowiązuje w Wielki Piątek, ale o nim napiszę później.

Jak wygląda 40 dni postu u katolików, którzy podejmują post, modlitwę i jałmużnę?

Różnie. Są osoby, które przez 40 dni jedzą tylko chleb i piją tylko wodę, ale generalnie prócz piątków je się normalnie. Z tym, że rezygnujemy np. z alkoholu, słodyczy, czy innych frykasów. Można też pościć od Internetu, telefonu czy telewizji – osobiście polecam.J W Wielki Post więcej się modlimy, możemy uczestniczyć w takich nabożeństwach, jak Gorzkie Żale czy Droga Krzyżowa, ale i w domach czytamy Biblię lub odmawiamy więcej modlitw, np. Różaniec. Ostatnim wymogiem postu jest jałmużna. To nie tylko dawanie pieniędzy biednym, czy też dzieleniem się z innymi tym, co mamy, ale i spotkania z drugim człowiekiem. Można odwiedzać chorych, spotykać się z dawno niewidzianymi osobami, poświęcić więcej czasu drugiemu człowiekowi.

Każdy katolik wybiera indywidualnie,  w jaki sposób przeżyje ten czas i stara się pilnować realizacji postanowień. Z drugiej strony staramy się przeżywać post wspólnotowo, wspierając się w wyrzeczeniach, spotykając na modlitwie czy też służąc innym.

Osoby niewierzące mogą nie wiedzieć, ale w Wielkim Poście katolickie gazety czy strony internetowe dają nam mnóstwo propozycji dobrych praktyk na ten czas. Na przykład od kilku lat jest „moda” na post Daniela – chodzi o sposób odżywiania się w czasie 40 dni. Możemy też podejmować modlitwy za kogoś, na przykład za misjonarzy, tzw. – Misjonarz na Post. Oczywiście wszystko na chwałę Pana, ale i dla siebie, dla umocnienia i odnowienia wiary i relacji z Panem Bogiem i ludźmi.

Luteranie również zaczynają post środą popielcową, ale nie posypują głów popiołem. Nie ma u nich również zwyczaju nabożeństw Gorzkich Żali lub Drogi Krzyżowej. W czas 40 dni postu, luteranie starają się pojednać z Panem Bogiem, pogłębić z nim relację. Służyć innym ludziom czy jednać się z osobami, z którymi się pokłócili. Nie ma zwyczaju wstrzemięźliwości od konkretnych pokarmów czy podejmowania wyrzeczeń, chociaż można. Post u luteranów, to sprawa indywidualna. Luteranie w tym czasie w sposób szczególny adorują krzyż, podczas nabożeństw pasyjnych.

Prawosławni Wielki Post rozpoczynają w Czysty Poniedziałek i od razu mają Czysty Wtorek, podczas tych dwóch dni najlepiej nic nie jeść.

Przez cały post nie powinno się jeść gotowanych posiłków w takie dni, jak: poniedziałek, środa i piątek. We wtorki i czwartki można jeść na ciepło, ale bez masła, a w sobotę i niedzielę można używać oleju roślinnego. Przez cały post nie powinno się jeść mięsa, a rybę tylko w określone dni: Święto Zwiastowania Matki Bożej i w Niedzielę Palmową. W Sobotę Łazarza (poprzedza Niedzielę Palmową) można jeść kawior. Niektórzy w czasie postu rezygnują z jedzenia nabiału. Oprócz ascetycznego jedzenia, prawosławni kładą duży nacisk na modlitwę, kontemplację, ale i milczenie. Nie w sensie zakonnym, ale pilnują języka i tego, co mówią. Jest to czas przebaczania win, pokuty i odnowy duchowej oraz jednania z ludźmi. W czasie Wielkiego Postu prawosławni chodzą na nabożeństwa np. Kanon Pokutny św. Andrzeja z Krety. Co ciekawe tylko w sobotę i niedzielę odprawia się pełne Msze Święte, reszta dni jest aliturgiczna.

Niedziela Palmowa.

Niedziela Palmowa przypomina chrześcijanom uroczysty wjazd Jezusa do Jerozolimy. Katolicy i prawosławni przynoszą tego dnia do poświęcenia palmy, z tym, że ci drudzy nie zabierają ich do domu. U luteranów nie ma zwyczaju przynoszenia palm do świątyni, ale znajdują się one na ołtarzu. To święto ma dwojaki charakter i wesoły i smutny. Wesoły, bo Jezus jest witany, jak Król i wybrzmiewa radosne Hosanna, a smutny, ponieważ za chwilę Chrystus zostanie wydany w ręce Piłata i skazany na śmierć. U katolików tego dnia czyta się Mękę Pańską, u luteranów i prawosławnych tego się nie robi.

Niedziela Palmowa rozpoczyna Wielki Tydzień, kiedy chrześcijanie w sposób szczególny przygotowują się do Triduum Paschalnego. Ale o tym w kolejnym artykule.